Co to jest FODMAP?
FODMAP to akronim od angielskich słów „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols” czyli „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole” – to grupa krótkołańcuchowych węglowodanów słabo wchłanianych, szybko fermentujących, o wysokim ciśnieniu osmotycznym.
Zaliczamy do nich:
• fruktozę (występującą głównie w owocach, miodzie, słodyczach w formie syropu glokozowo-fruktozowego)
• laktozę (występującą głównie w produktach mlecznych)
• fruktany (występujące głównie w pszenicy, czosnku, cebuli)
• galaktany (występujące głównie w roślinach strączkowych)
• poliole (m.in. mannitol, sorbitol, ksylitol).
Jak FODMAP wpływają na organizm?
Produkty bogate w FODMAP przechodzą do jelita w formie niezmienionej, a dzięki swoim właściwościom osmotycznym, w jelicie cienkim przyczyniają się do zwiększonej absorpcji (wchłaniania) wody, co może prowadzić do rozciągania ściany jelita wywołując dolegliwości brzuszne m.in. ból, uczucie przelewania, biegunki. Następie przechodzą do jelita grubego i ulegają fermentacji przez bakterie jelitowe z wytworzeniem nadmiernej ilości gazów wywołując ból, dyskomfort oraz wzdęcia. U większości osób produkty bogate w FODMAP nie będą powodowały dolegliwości, jednakże u osób z chorobami układu pokarmowego m.in. zespołem jelita drażliwego (IBS) czy z nieswoistymi chorobami zapalanymi jelit (wrzodziejące zapalanie jelita grubego czy choroba Leśniewskiego Crohna) produkty te mogą nasilać dolegliwości.
Zasady diety FODMAP
Dieta FODMAP w literaturze określana jest mianem diety low-FODMAP albo L-FODMAP i składa się z trzech etapów, choć można spotkać informacje o dwóch etapach tej diety bez uwzględnienia etapu personalizacji sposobu żywienia.
Celem tej diety jest przede wszystkim identyfikacja produktów, które mogą nasilać dolegliwości i tych, które są dobrze tolerowane przez pacjentów i na tej podstawie dokonanie takich modyfikacji dietetycznych, które pozwoliłyby w dłuższej perspektywie czasu na zmniejszenie dolegliwości bez stosowania restrykcyjnej diety.
I etap – ograniczenie produktów zawierających FODMAP
✓ trwa 2-6 tygodni, polega na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów o wysokiej zawartości FODMAP, a zastąpieniu ich produktami o niskiej zawartości FODMAP np. jeśli jesz na śniadanie tosty pszenne z miodem, możesz zamienić je na tosty orkiszowe z dżemem.
II etap – ponowne wprowadzenie produktów zawierających FODMAP
✓ trwa od 8-12 tygodni, polega na stopniowym włączaniu produktów bogatych w FODMAP (najlepiej włączać 1 produkt co 3 dni – monitorować objawy zapisując w dzienniczku swoje samopoczucie, dobrze jest również zapisywać jednocześnie poziom swojego stresu)
III etap – personalizacja diety
✓ celem tego etapu jest stworzenie indywidualnej diety, która będzie mogła być stosowana przez dłuższy czas z jak najmniejszą ilością ograniczeń. W tym celu wprowadza się do diety wszystkie produkty, które zostały wcześniej zidentyfikowane jako te, które nie powodują dolegliwości. Produkty, które powodowały dolegliwości można próbować włączać ponownie w niewielkich ilościach, aby sprawdzić czy tolerancja na te produkty nie zmieniła się.
Zaleca się realizację tej diety przy wsparciu dietetyka.
Produkty o wysokiej i niskiej zawartości FODMAP
Pobierz – tabela produktów o wysokiej i nieskiej zawartości FODMAP
Skuteczność diety FODMAP
Dieta o niskiej zawartości FODMAP może wywierać korzystny efekt pod kątem zmniejszenia dolegliwości, jednak brakuje nadal wystarczających dowodów naukowych, aby ten sposób żywienia rekomendować jako rutynową metodę leczenia chorób układu pokarmowego. Badania w zakresie skuteczności diety FODMAP najczęściej dotyczą pacjentów z IBS, u których nawet w 80% przypadków wystąpienie objawów uzależnione jest od stosowanej diety. W 2018 r. eksperci Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii dokonali przeglądu piśmiennictwa w tym temacie, z którego wynika, iż skuteczność diety FODMAP była porównywalna z innymi zaleceniami dietetycznymi stosowanymi u pacjentów z IBS. Z tego też względu jako podsumowanie, sformułowano następujące zalecenia „W celu zmniejszenia objawów ogółem sugerujemy czasowe (przez 6 tygodni) stosowanie diety z małą zawartością fermentujących cukrów prostych i polioli (dieta low-FODMAP). Nie ma wystarczających dowodów, dlatego nie rekomendujemy powtarzania diety”.
Należy również pamiętać, iż dieta FODMAP to dieta eliminacyjna (wyklucza się lub znacznie ogranicza m.in. produkty mleczne, zbożowe, warzywa i owoce), która niewłaściwie skomponowana, może przyczynić się do wystąpienia niedoborów wapnia, błonnika, żelaza, witamin B, D czy naturalnych przeciwutleniaczy. Dlatego dietę tą powinno prowadzić się pod opieką dietetyka.
Podsumowując, dieta FODMAP może być skutecznym sposobem zmniejszenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jednakże nie u wszystkich może ona przynieść oczekiwany efekt. Dlatego jeśli po 6 tygodniach stosowania diety, nie obserwuje się zmniejszenia dolegliwości, nie jest rekomendowana jej kontynuacja.
Czytaj więcej:
0 komentarzy